Ngày xửa ngày xưa, ở làng nọ có anh chàng không công cũng chẳng nghề, cả ngày anh ta chỉ biết mỗi việc ăn bám vợ rồi ra ngoài khoác lác đủ điều. Một hai ngày thì không sao, nhưng riết rồi thì chị vợ cũng cảm thấy bực mình lắm, chị ta phải nai lưng làm việc nuôi ba đứa con lẫn cả ông chồng vô tích sự.
Một ngày nọ, chị vợ không chịu được nữa nên anh chồng phải đi ra ngoài học lấy một cái nghề có thể nuôi thân được. Cũng là bởi vì chị thấy mình không thể nào cáng đáng được cái nhà này nữa rồi.
Vậy là anh chàng lại phải lang thang đi hết nơi này đến nơi khác tìm nghề. Nhưng mà cả buổi anh ta cứ đứng hết bụi này rồi lại trông hết bụi nọ nhưng lại chả học được cái nghề cái ngỗng nào ra hồn cả. Đến tận xế buổi trưa thì anh ta lại lật đật trở về nhà.
Trước lúc vào trong nhà thì anh chàng có đứng nấp ở phía sau vách để nghe trộm xem vợ ở nhà có nói xấu mình hay không. Cũng vừa lúc người vợ mới đi chợ về, có mua được năm cái bánh gói, chị chia cho mỗi đứa con một cái. Dư lại hai cái thì chị mới bảo con đem cất vào vại gạo ở trong buồng để phần cho chồng.
Nghe được vậy thì anh ta thích thú lắm, nhưng phải chờ hồi lâu thì mới giả bộ là đi từ cổng vào trong nhà. Người vợ thấy chồng về liền hỏi:
– Đã học được cái nghề nào chửa?
– Đã! – Anh chàng trả lời cụt lủn.
– Nghề gì mà lại học được nhanh thế hả?
– Buổi sáng tao cứ đi ở dọc đường ấy, may mắn gặp được ông thầy hít, thế rồi ông ấy chỉ cho tao biết bói bằng cách hít ấy. Giờ thì chỉ cần có cái gì giấu kín, tao dùng mũi hít mấy cái thì có thể tìm được ngay đấy. Nào, xem có cái gì không để tao làm cho xem thử?
Nghe vậy thì người vợ lập tức tiếp lời:
– Vậy được. Tôi mới mua được hai cái bánh đấy, đang cất một chỗ rồi, cứ hít đi, tìm được thì ăn, nhưng nếu không tìm được thì ráng mà nhịn!
Đợi vợ nói xong thì anh chàng mới ngước mũi mình lên mà giả bộ như hít mấy cái liền, sau đó mới bảo:
– Đúng rồi, bánh đang cất ở trong cái vại gạo trong buồng.
Dứt lời anh chàng chạy nhanh vào trong buồng và lấy hai cái bánh ra ăn, còn vợ con thì chỉ biết há hốc mồm kính phục trước khả năng của anh ta.
Người vợ lại cứ ngỡ là chồng mình học được nghề thật, vì thế nên vui mừng lắm, vội vàng chạy đi khắp xóm giềng loan báo rằng chồng mình đã học được cái nghề thầy hít, và thử đoán thì thấy hay như là thần phán vậy. Kể từ nay trở đi, nếu như ai có mất mát cái gì thì cứ đến nhà nhờ anh ta tìm hộ là được ngay.
Ngày hôm ấy, ở trong xóm vừa lúc có bà già bị mất ổ lợn con, dù tìm khắp nơi rồi mà cũng chẳng tìm thấy đâu cả. Khi nghe được tin thì bà ta lập tức chạy tới ngờ vả tìm giúp.
Lần này anh chàng cũng thực là may mắn, bởi vì buổi sáng lúc đi học nghề có đứng nghỉ cạnh bụi tre bên đường, vô tình trông thấy có một đàn lợn con đi lạc chạy vào trong đó. Anh chàng mừng lắm, nói với bà già kia là:
– Nếu như tôi tìm được đàn lợn cho bà thì bà cho tôi cái gì?
Không nói nhiều, bà ta lập tức hứa hẹn sẽ cho hai chú lợn con nếu như tìm được. Anh ta lại giả vờ ngước mũi lên mà hít hít mấy cái, sau đó mới dẫn bà già tới chỗ bụi tre có đám lợn con. Ngay lập tức bà già tìm được đàn lợn con của mình, và bà ta cũng chia cho hai con lợn con như lời hứa lúc trước.
Người vợ trông thấy chồng mình chỉ học một cái nghề rất đơn giản như vậy nhưng lại kiếm được của cải dễ dàng thì rất sung sướng, cũng vội vã chạy về nhà cha mẹ đẻ của mình để khoe khoang. Người cha biết tin con rể mình học được phép lạ thì cũng hâm mộ lắm. Ông ta liền nói riêng với người vợ của mình là:
– Bà bảo con gái mình về gọi con rể sang nhà đi. Nếu như mà nó có thể chỉ đúng được món tiền mà ta chôn dưới gốc cây táo ở sau vườn thì hãy cứ chia cho nó phần nửa đi!
Nhưng ông ta nào có ngờ được rằng chàng rể của mình cũng lén lút chạy theo vợ sang bên này từ khi nãy, và vẫn đang đứng nấp trong một góc nhà mà nghe lén. Sau khi nghe được những lời cha vợ nói thì anh chàng lập tức chạy thẳng về nhà, còn giả như đang nằm ngủ nữa chứ.
Lúc mà vợ dẫn theo mẹ vợ về nhà thì phải gọi mãi anh ta mới thức dậy được. Sau đó anh chàng lật đật theo sau vợ và mẹ vợ để sang nhà của ông nhạc. Và tất nhiên, anh ta chỉ được đúng chỗ mà cha mẹ vợ chôn tiền, rồi được cho nửa số tiền ấy.
Cũng kể từ khi đó thì tiếng đồn về người thầy hít cứ lan nhanh đi mãi. Trùng hợp vào khoảng thời gian ấy thì bên trong hoàng cung có xảy ra vụ trộm vô cùng lớn. Nhà vua bị mất trộm con rùa vàng cùng với con rùa bạc, đó là hai thứ bảo vật mà vua Trung Quốc đem tặng.
Lúc bấy giờ ở trong cung cứ rối rít hết lên, chẳng ai nghĩ được cách để mà tìm ra thủ phạm và tìm lại đồ đã mất. Vừa lúc lại nghe được tin đồn về thầy hít đại tài, nhà vua lập tức lệnh cho một toán lính đến tận nơi để mời thầy hít vào cung cho bằng được.
Lúc thấy sức giả đem theo quân lính đến tận nhà để triệu mình thì anh chàng hoảng hốt lắm. Vì đã chót đánh lừa tất cả mọi người nên anh ta chẳng biết phải than thở chuyện này với ai. Trên đường trở về kinh đô, nằm ở trong cáng, anh chàng thầm nghĩ: “Phen này đúng là mất đầu tới nơi rồi!”.
Càng nghĩ lại càng thấy buồn lòng hơn, anh ta bắt đầu tưởng tượng ra những thứ nhục hình mà mình sẽ phải chịu ở trong cung, chân tay cũng rụng rời hết cả. Bởi thế nên lúc đi ngang qua một con sông, anh chàng làm liều nhảy xuống, trong bụng nhẩm tính thà cứ chết luôn ở đây thì tốt hơn là vào cung để bị kìm kẹp cho khổ cái thân ra.
Hai tên lính chịu trách nhiệm khiêng cáng thấy vậy thì lo sợ rằng ông thầy hít mà vua chờ chết đi thì bọn họ sẽ phải gánh chịu tất cả tai vạ, vội vội vàng vàng chia nhau nhảy xuống sông để tìm. May mắn sao, sau một hồi lặn ngụp thì cũng lôi được cái anh chàng kia lên trên bờ.
Lúc tỉnh lại thì anh ta thất vọng lắm, tuy nhiên thì cũng giả bộ như giận dữ mà mắng cả hai người lính kia:
– Tao là muốn xuống hỏi vua Thủy xem thủ phạm là ai, can gì mà hai chúng mày cứ hốt hoảng như thế hả.
Nhưng thực ra bên trong bụng anh chàng lại thầm nghĩ: “Vậy là muốn thoát mà chẳng thoát nổi rồi. Biết làm sao đây?”. Và anh chàng lại phải nằm lên trên cáng để cho hai tên lính kia khiêng mình đi, trong miệng thì cứ lầm bẩm:
– Bụng làm thì dạ chịu, chớ có mà than vãn gì!
Chẳng ngờ được trong hai người mà nhà vua sai tới đón thầy hít, có một người tên gọi Bụng, tên còn lại tên gọi Dạ. Và chính hai đứa này đã thông đồng với nhau để mà ăn trộm con rùa vàng và con rùa bạc của nhà vua. Tang vật thì hiện chúng vẫn còn giấu ở trên máng nhà, vẫn chưa tìm được cách tẩu thoát đi.
Giờ lại nghe được tiếng thầy hít cứ lẩm bẩm thì cứ tưởng thầy hít đã hỏi được vua Thủy nên biết hết sự tình. Cả hai cuống quýt hạ cáng xuống rồi lạy lấy lạy để thầy hít như là tế sao vậy. Cả hai cũng thành thật mà thú hết tội lỗi của mình, rồi lại xin thầy hít giấu giùm mình chuyện này, nếu không thì cả hai sẽ khó thoát được án tử hình.
Sau khi nghe hết, thầy hít như được mở cờ ở trong bụng, cũng vội vàng hứa cho cả hai tên lính kia yên tâm. Lúc vào diện kiến nhà vua, anh ta cũng giở phép hít thần thông quảng đại của mình ra, đương nhiên là tìm ra được hai thứ bảo vật bị mất trộm vẫn còn được giấu ở ống máng.
Tìm được bảo vật, nhà vua mừng lắm, lại cũng rất thán phục trước tài năng siêu phàm của anh chàng, vì vậy ban thưởng cho rất hậu, hơn nữa còn ban thưởng tước lớn nữa.
Anh chàng trở về nhà chẳng được lâu, một ngày kia, đột nhiên sứ giả Trung Quốc lại tìm đến nhà và mời mọc rất khẩn khoản. Chuyện là gần đây trong cung của hoàng đế Trung Quốc có xay ra vụ trộm lớn vô cùng. Vô số những thứ bảo vật quý giá trên đời bị cái bọn bạo gan đem đi mất.
Hoàng đế Trung Quốc đã cho mời không biết bao nhiêu là thầy bói giỏi vào cung nhưng cũng chả được tích sự gì. Nay lại nghe được bên Việt Nam có thầy hít đại tài, vì thế nên mới phái sứ giả đến mời sang để tìm giúp. Cũng hứa hẹn là sau khi tìm được sẽ ban thưởng rất hậu.
Lần này thì anh chàng lại lo đến sốt sình sịch, còn lo sợ hơn mấy lần trước rất nhiều. Lúc qua sông thì anh ta lại nhảy luôn xuống định sẽ tự vẫn. Nhưng lại chẳng ngờ vẫn được cứu lên.
Tuy nhiên thì lần này, chẳng hiểu anh chàng nhảy kiểu gì mà khi được cứu lên lại thấ sứt mất một bên mũi. Khi tỉnh lại, anh ta lập tức chỉ vào cái mũi bị sứt của mình rồi bảo với sứ Trung Quốc là:
– Chuyện làm ăn của tôi trước nay đều là nhớ cái mũi này cả. Không may khi nãy có con cá nóc cướp mất phép màu nhiệm rồi, giờ còn gì nữa đâu mà sang.
Nghe anh ta nói vậy thì sứ giả cũng chẳng biết phải nói sao, vì vậy phải đành đưa anh ta về lại nhà.